Van pleegzorg is sprake wanneer een kind tijdelijk ondergebracht wordt bij een ander gezin. De verzorging en opvoeding gebeurt daarbij niet door de eigen ouders, maar door de pleegouders. Juridisch gezien blijven pleegkinderen de wettelijke kinderen van hun eigen ouders. Kinderen kunnen ook voor korte of lange tijd bij een pleeggezin wonen. Dit wordt ook deeltijdpleegzorg genoemd.
Transitie naar pleeggezin
Het moment waarop ouders onvoldoende zorg en aandacht bieden aan hun kinderen, kan de noodzaak van pleegzorg teweeg brengen. Afhankelijk van de mate waarin hulp benodigd is, kan de hulpverlening vanuit huis beginnen, maar het kan ook zijn dat de kinderen periodiek elders moeten wonen. Het is mogelijk dat ouders in overleg met de hulpverlening zelf de keus maken voor pleegzorg, ook wel ‘vrijwillige plaatsing’ genoemd. In andere gevallen bepaalt een kinderrechter dat de overdracht noodzakelijk is. Dit heet ‘gedwongen plaatsing’.
Gezinssituatie is cruciaal
Voor kinderen is het opgroeien in een gezinssituatie heel belangrijk voor een gezonde ontwikkeling. Het moet zo dicht mogelijk in de buurt komen van een natuurlijke gezinssituatie en dit kan dus met een pleeggezin gecreëerd worden. Een leefgroep is een andere vorm van opvang van pleegkinderen. Hier wonen meestal een aantal kinderen samen met een aantal professionele hulpverleners.
Pleeggezin
Via de regionale pleegzorgorganisatie wordt er gezocht naar een geschikt pleeggezin, zodra kinderen hiervoor worden aangemeld. Deze ‘matching’ is een uitgebreide procedure. In eerste instantie wordt gekeken of plaatsing bij familie of bekenden mogelijk is. Dit wordt ‘netwerkpleegzorg’ genoemd. Indien dit niet kan wordt er een selectie gemaakt van de bij de pleegzorgorganisatie geregistreerde pleeggezinnen. De pleegzorgorganisatie draagt tegelijk zorg 
voor het begeleiden van de ouders, kind en pleegouders. Een belangrijk doel van de pleegzorgorganisatie is om op termijn te kijken of kinderen weer herenigd kunnen worden met hun eigen ouders, zodat ze door middel van terugplaatsing geen of minder pleegzorg nodig hebben. Het komt aan de andere kant dus zeker weleens voor dat kinderen bij het pleeggezin blijven totdat ze volwassen zijn, omdat de situatie dat vereist. Bekijk voor meer informatie hierover deze website.
Relatie met ouders
Pleegkinderen dienen de relatie met de ouders te blijven handhaven. Dat is een belangrijke principe in de pleegzorg. Er worden uiterste inspanningen geleverd om te zorgen dat ouders betrokken blijven bij de opvoeding en besluitvorming. Hiervoor is ook een ‘omgangsregeling’ in het leven geroepen. De jeugdbescherming bepaalt vaak hoe die eruit ziet. In mindere mate wordt dit tussen ouders en pleegouders onderling geregeld. De rechter kan hierin overigens ook bepalen in hoeverre ouders geen of in beperkte mate in contact mogen staan met hun kinderen.
Jeugdwet
Pleegzorg wordt wettelijk ingekaderd door de Jeugdwet. Daarin worden onder meer de specifieke normen genoemd met betrekking tot het pleeggezin, vergoedingen, overeenkomsten en informatieoverdracht tussen betrokken partijen.
Niet formele pleegzorg
Het kan zijn dat bekenden of familie voor kinderen van iemand zorgen, zonder bijkomstigheid van bijvoorbeeld een gemeente. Met diens betrokkenheid zou het normaliter kunnen resulteren in een beschikking ‘jeugdhulpbesluit’, wat duidt op formeel pleegzorg. Met deze beschikking wordt aanspraak gemaakt op pleegvergoeding en pleegzorgbegeleiding. Zonder die beschikking is er sprake van informele zorg.